Referat ds. kultury Śląska – idea i misja
Referat ds. kultury Śląska jest jednym z ośmiu referatów kultury, których zadaniem jest pielęgnowanie pamięci o historii i kulturze byłych ziem osadnictwa niemieckiego w Europie Środkowej i Wschodniej, leżących obecnie poza granicami Republiki Federalnej Niemiec, na terytorium innych państw, jak np. Polski, Czech, Litwy, Łotwy, Estonii, Rumunii, Węgier i in. 

Niemcy utraciły Śląsk w 1945 roku w wyniku II Wojny Światowej. Większość terytorium dawnego Śląska należy dzisiaj do Polski, jego obrzeża leżą w Niemczech i Czechach. Niemiecka ludność została w zdecydowanej większości wypędzona i wysiedlona, a przyłączone do Polski tereny zostały zaludnione wysiedlonymi Polakami z utraconych na rzecz Związku Radzieckiego Kresów Wschodnich oraz dobrowolnymi emigrantami z innych rejonów Polski.

Pamięć o niemieckim dziedzictwie kulturowym
Referat ds. kultury Śląska pielęgnuje pamięć o niemieckim dziedzictwie kulturowym tego regionu. Praktykując żywą kulturę pamięci, referat inicjuje i realizuje liczne projekty kulturalne  i edukacyjne, organizuje – często i chętnie we współpracy z polskimi i/lub niemieckimi partnerami – wydarzenia jak np. spotkania, wystawy, warsztaty, wykłady, spotkania autorskie, pokazy filmów, koncerty, wycieczki, wyjazdy studyjne czy konferencje naukowe. Prowadzi również niemieckojęzyczny blog informacyjny SILESIA News, w którym informuje tym, co aktualnie dzieje się na Śląsku w kontekście niemieckiego dziedzictwa materialnego i kulturowego.

Powstanie i prawne umocowanie referatów kultury
Podstawą prawną działalności referatów kultury jest § 96 ustawy BVFG (Bundesvertriebenen- und Flüchtlingsgesetz), czyli tzw. „paragraf kulturalny“ ustawy federalnej z 1953 roku regulującej kwestie integracji Niemców wypędzonych po II WŚ w społeczeństwo powojennej Republiki Federalnej Niemiec, czyli Niemiec Zachodnich (po zjednoczeniu Niemiec 1990 obowiązującej w całym kraju). Wymieniony artykuł tej ustawy zobowiązuje rząd federalny jak i rządy poszczególnych krajów związkowych do opieki, dbałości i zachowania dla przyszłych pokoleń dziedzictwa kulturowego wypędzonych Niemców, zarówno tego znajdującego się na terenie RFN jak i w Europie Środkowej i Wschodniej. Na mocy §96 BVFG finansowane są instytucje kultury typu muzea, archiwa, biblioteki oraz stowarzyszenia i inne podmioty, których działalność wypełnia zadania prowadzenia badań naukowych i działalności popularnonaukowej, sformułowane w tym artykule. Nowelizacja owej ustawy z 2000 roku umożliwiła powstanie w 2002 r. referatów kultury przy poszczególnych muzeach prezentujących dany region. Referaty kultury są samodzielnymi jednostkami, podlegają bezpośrednio niemieckiemu odpowiednikowi ministerstwa kultury, czyli Pełnomocnikowi Rządu Federalnego ds. Kultury i Mediów (BKM, Beauftragte der Bundesregierung für Kultur und Medien).

Referentka ds. kultury Śląska
Od 1 sierpnia 2018 roku Referatem ds. kultury Śląska kieruje Agnieszka Bormann, germanistka i managerka kultury. Aktualna strona internetowa Muzeum Śląskiego jest online od lipca 2020 roku i informuje o działaniach referatu kultury od 2018 r. Obszerne archiwum projektów poprzednich referentów z lat 2002-2018 nie jest już dostępne online. Jednak ich praca wciąż jest widoczna w wielu projektach cyklicznych, które w swoim czasie zainicjowali, jak np. Śląski Wieczór Literacki czy Kolokwium Śląskie.